Deel 2 van drieluik MDT-pijlers: de succesfactoren

MDT heeft drie pijlers:

• iets doen voor een ander en/of de samenleving,
• talentontwikkeling, en
• betekenisvolle ontmoetingen.

Regelmatig krijgt MDT de vraag wat er nu precies bedoeld wordt met deze drie pijlers en hoe dit er in de praktijk uit kan zien. De kwaliteit van een MDT-traject hangt onder meer af van de invulling van de drie pijlers. Als uitvoeringsorganisatie ben je verantwoordelijk voor die inrichting binnen jullie project. Een waardevolle, maar misschien ook lastige taak. MDT is daarom de afgelopen tijd druk bezig geweest om de visie op de drie pijlers te verduidelijken, en succesfactoren en tips te verzamelen. In een drieluik aan nieuwsberichten deelt MDT dat graag met je.

In dit tweede deel vertellen we je meer over de succesfactoren van de drie pijlers. In het vorige eerste item zijn de definitie en doeleinden van de pijlers aan bod gekomen. Het volgende bericht zal gaan over de handvatten en tips.

Iets doen voor een ander en/of de samenleving

Voor deze pijler deelt MDT graag drie succesfactoren:

Intentioneel faciliteren dat de MDT-jongeren maatschappelijk actief zijn tijdens het MDT-project
Maatschappelijke activatie en het ‘echt in de praktijk’ doen van iets voor een ander vergroot de kans dat jongeren in de toekomst maatschappelijk actief zullen blijven. Daarom is het des te belangrijker dat de jongeren tijdens hun MDT-traject in de praktijk actief aan de slag gaan voor een ander of de samenleving. Het is niet genoeg om over vrijwillige activiteiten te praten, het moet ook echt gedaan worden.

Daarnaast helpt het ‘echt in de praktijk’ doen van iets voor een ander ook voor de mate van zingeving die de jongeren ervaren. En dat is weer van meerwaarde voor de ontwikkeling die de jongere zelf doormaakt tijdens het MDT-project.

Het kan zijn dat jongeren drempels ervaren om in de praktijk aan de slag te gaan, denk aan jongeren die worstelen met hun zelfvertrouwen of jongeren die bepaalde vaardigheden nog moeten ontwikkelen om voor hun gevoel goed aan de slag te kunnen gaan. Het is daarom goed om daar als begeleider scherp op te zijn en als je merkt dat een jongere drempels ervaart de jongere te helpen om die drempels weg te nemen.

Intentioneel faciliteren van een positieve ervaring voor de jongeren.
Uit onderzoek blijkt dat er een positief verband is tussen een (eerste) positieve ervaring met vrijwillige inzet en de vergrote kans dat een persoon zich later (weer) vrijwillig zal inzetten. Daarom is het voor MDT extra belangrijk dat jongeren een positieve ervaring opdoen tijdens hun MDT.

Jongeren kunnen het ‘iets doen voor een ander en/of de samenleving’ om meerdere redenen als positief ervaren. Zo kan het zijn dat de jongeren het simpelweg leuk vonden om te doen, of dat zij tegelijk nieuwe vaardigheden of talenten hebben ontwikkeld of omdat zij hun perspectief hebben verbreed. Om de kans op een positieve ervaring te vergroten is het belangrijk dat (1) de activiteiten aansluiten op de behoeften en interesses van de jongeren, (2) jongeren waardering ervaren voor dat wat zij gedaan hebben en (3) begeleiding geboden wordt die uitnodigt tot reflectie op hetgeen wat zij gedaan hebben.

Bewustzijn creëren bij de jongeren over het effect dat zij hebben in de samenleving door iets te doen voor een ander.
De jongeren moeten de link kunnen zien tussen het ‘iets doen’ en de effecten/gevolgen die dat heeft. Dat zorgt er namelijk voor dat de jongeren het gevoel hebben dat zij van betekenis zijn (geweest). Dit vraagt dat er naar de jongeren duidelijk wordt gecommuniceerd op welke manier zij bijdragen en van betekenis zijn. Voor MDT-projecten die vrij indirect iets doen voor de ander of de samenleving is dat extra belangrijk om te doen.

Denk met een indirecte bijdrage bijvoorbeeld aan jongeren die een advies schrijven of meedenken met beleidsmakers uit de gemeente. Daarbij is het resultaat van het meedenken of schrijven van het advies soms niet (direct) zichtbaar voor jongeren. In zo’n geval behoeft het extra aandacht om duidelijk te maken op welke manier de jongeren een bijdrage hebben geleverd en wat voor een positieve impact dat heeft op een ander en/of de samenleving.

Iets doen voor een ander en/of de samenleving

Om ervoor te zorgen dat jongeren zich tijdens hun MDT-traject persoonlijk ontwikkelen, zijn drie succesfactoren van belang: (1) het intentioneel bieden van een stimulerende omgeving, (2) jongeren eigenaarschap geven, en (3) het geven van erkenning aan de jongeren voor hun doorgemaakte ontwikkeling.

Stimulerende omgeving
Het is belangrijk om de juiste omstandigheden te creëren zodat jongeren zich persoonlijk kunnen ontwikkelen. Dit begint voor de start al bij het laten aansluiten van het MDT-traject bij de behoeften en interesses van de jongere.

• Tijdens het MDT-traject is het van belang dat de uitvoeringsorganisatie een doorlopend proces creëert waarin de jongere zich kan ontwikkelen. Door begeleiding, workshops, trainingen en reflectieve vragen in een voortdurende en samenhangende reeks aan activiteiten aan te bieden creëer je voor de jongere een doorlopend proces.
• Laat de jongeren ontwikkelen door te doen. Zorg ervoor dat jongeren tijdens hun MDT de kans krijgen om hun talenten en vaardigheden te ontdekken en ontwikkelen in de praktijk, laat het hen ervaren.
  
• En vergeet als begeleider niet de jongeren te stretchen zonder druk. Voor persoonlijke ontwikkeling is het belangrijk de jongeren uit te dagen en uit de comfortzone te halen. Tegelijk is het belangrijk daarbij te zorgen voor voldoende tussenstapjes, variaties in oefenen en verschillende manieren van leren. Ook is het belangrijk dat er vanuit de begeleider begrip is voor de verandering van de jongere en dat de begeleider een omgeving biedt waarin fouten gemaakt mogen worden.
  

Eigenaarschap
Het is voor jongeren waardevol als zij zich eigenaar voelen van hun eigen ontwikkeling. Dat zorgt er namelijk voor dat de jongeren zelf meer sturing gaan geven aan hun eigen ontwikkeling. Het zorgt voor extra motivatie en kan ertoe leiden dat de jongeren zich verder ontwikkelen dan het geval was als de jongeren geen eigenschap hadden ervaren. 

• Zoek hierin goed de balans tussen de jongeren eigenaarschap geven en hen tegelijk enige vorm van houvast bieden. Het is belangrijk om in die balans de behoefte van de jongere mee te nemen. Als de jongere behoefte heeft aan meer structuur probeer dan eigenaarschap aan te bieden in kleinere brokjes. Als de jongere het juist zelf wil uitzoeken, vraagt dat om een andere balans en meer ruimte voor de jongere om eigenaarschap te pakken dan bij de jongere hiervoor die behoefte had aan structuur. Hier het gesprek over voeren in het begin en tijdens het traject zorgt dat er goed afgestemd kan worden op het niveau van de jongere en de mate van eigenaarschap die daarbij past. En zorg ervoor dat de jongeren weten bij wie of waar zij terecht kunnen als zij toch houvast missen.

Erkenning voor de doorgemaakte ontwikkeling
Voor jongeren is het belangrijk dat zij zowel gedurende het MDT-traject als bij de afronding van het traject worden erkend voor de doorgemaakte persoonlijke ontwikkeling. Dit zodat zij bevestiging krijgen van de buitenwereld dat er persoonlijke ontwikkeling heeft plaatsgevonden en dat die ontwikkeling gewaardeerd wordt. Daardoor wordt hun zelfbeeld versterkt en worden zij extra gestimuleerd om zich in de toekomst te blijven ontwikkelen.

• Denk hierbij aan het erkennen en vieren van tussentijds behaalde doelen. Of aan het uitreiken van het MDT-certificaat aan het einde van het traject. Uiteraard zijn er ook nog genoeg andere mogelijkheden om de jongeren erkenning te geven en zien we dat veel MDT-projecten daar al op hun eigen manier een mooie invulling aan geven.

Betekenisvolle ontmoetingen

Voor betekenisvolle ontmoetingen heeft MDT vijf succesfactoren op een rij gezet:

1. Het intentioneel faciliteren van betekenisvolle ontmoetingen is de grootste succesfactor: het helpt om aan de voorkant duidelijk te hebben met welk doeleinde de ontmoeting(en) gefaciliteerd worden, en wat ervoor nodig is om tot die betekenisvolle ontmoeting(en) te komen (zowel voor, tijdens als na de ontmoeting).
2. Probeer daarbij te identificeren wat ervoor nodig is om de ontmoeting voor beide partijen een positieve ervaring te laten zijn. Het simpelweg bij elkaar zetten van twee mensen in dezelfde ruimte is onvoldoende. Wat kan je als begeleider doen om de positieve effecten te bevorderen? Het creëren van veiligheid voor beide partijen, het wegnemen van vooroordelen over elkaar en het stimuleren van een gelijkwaardige setting zijn daarbij belangrijk.
   
3. Daarbij kan het behulpzaam zijn om een risicoanalyse te doen. Voorzie je aan de voorkant mogelijk al iets dat de kans vergroot dat de ontmoeting een negatief effect probeert te hebben? Zo ja, probeer daar dan tijdig op in te spelen. Zo kan je jezelf de vraag stellen aan de voorkant of beide kanten openstaan voor het ontmoeten van nieuwe mensen? Zo nee, stimuleer dan aan de voorkant al een open houding bij beide partijen, of besteedt aan de voorkant al aandacht aan mogelijke cultuurverschillen om het onderling begrip te bevorderen. Andere vragen die je jezelf kan stellen zijn bijvoorbeeld: ‘Hebben de jongeren de juiste vaardigheden om goed om te gaan met de doelgroep die zij gaan ontmoeten?’ of ‘Kunnen de jongeren zonder voorinformatie de ontmoeting ingaan of is het belangrijk dat zij bepaalde informatie al hebben?’.
   
4. Samen leren van de ontmoetingen: na de ontmoetingen kan het zowel voor de uitvoeringsorganisatie als ook de jongeren van meerwaarde zijn om te reflecteren op de ontmoeting. Was het inderdaad een positieve ervaring voor de jongeren, en wat maakte dat het voor hen een positieve ervaring was of juist niet? Dat helpt om als uitvoeringsorganisatie weer te kunnen ontwikkelen en de betekenis van ontmoetingen in de toekomst (nog meer) te kunnen vergroten. Neem daarin als uitvoeringsorganisatie ook de ervaring van de andere ontmoetingspartij mee. Ook de jongeren kan het helpen door stil te staan bij de ontmoeting en met elkaar expliciet te maken waarom het voor hen betekenisvol was. Zelfs bij negatieve ervaringen kan er door samen te reflecteren alsnog een positieve betekenis aan gegeven worden.
   
5. En vergeet niet dat het een misconceptie is dat contact altijd intensief en langdurig moet zijn om betekenisvol te zijn. Ook licht en eenmalig contact kan betekenisvol zijn. Heb oog voor de waarde van zowel licht als intensief contact. Zoek daarbij naar wat past bij jouw doelgroep(en) en hun behoeften.

Welke handvatten en tips zijn er?

Iets doen voor een ander en/of de samenleving, talentontwikkeling en betekenisvolle ontmoetingen: dat is wat alle MDT-trajecten met elkaar verenigd, dat is waar MDT voor staat. In het vorige nieuwsbericht zijn de definities en doeleinden van de drie pijlers aan bod gekomen en in dit item de succesfactoren. In het volgende en laatste bericht staan we stil bij de handvatten en tips, die veelal ook weer raken aan de hier besproken succesfactoren. 

Lees hier het eerste nieuwsbericht