Op deze pagina vind je, in het kader van de subsidie Maatschappelijke Diensttijd (MDT) voor 2024, meer informatie over jongerenparticipatie. Je vindt hier meer informatie over wat jongerenparticipatie inhoudt, waarom het belangrijk is en hoe je het kan toepassen op je project.
De wetenschappelijke definitie van jongerenparticipiatie is als volgt:
“De term (jongeren)participatie verwijst in het algemeen naar inspraak en het proces van actief delen van beslissingen. Voor het nemen van deze beslissingen is het belangrijk dat de betrokkenen voldoende geïnformeerd zijn over de beslissingsmogelijkheden en de implicaties." (Petintsevaa & Roose, 2020).
Bij MDT hanteren we de volgende definitie:
“Jongeren kunnen op een laagdrempelige manier meedoen, meepraten en meebeslissen over zaken die voor hen relevant zijn. Er zijn verschillende manieren en vormen waarop jongeren kunnen participeren. Dit lichten we onderaan in het document verder toe.
Er zijn veel voorbeelden van verschillende vormen van participatie in de praktijk, wat kan leiden tot spraakverwarring. Daarom is het van belang om altijd aan te geven wie participeert en in welke sociale context (waarin) wordt geparticipeerd.
Schijnparticipatie treedt op wanneer jongeren wordt gevraagd om input te leveren, maar niet duidelijk wordt hoe deze wordt meegenomen in de besluitvorming, of jongeren dusdanig worden gestuurd in hun antwoord dat het niet bijdraagt aan een verschil in besluitvorming.”
Bron: rapport MDT & Jongerenparticipatie, beschikbaar via het Onderzoeksrapport MDT 2022.
Naast het feit dat jongeren het recht hebben om te participeren (opgenomen in het VN kinderrechten verdrag), zijn er meerdere redenen waarom jongerenparticipatie belangrijk is. Als jongeren worden betrokken bij zaken die voor hen relevant zijn, heeft dit positieve effecten op de jongeren, maar ook op de samenleving:
Jongeren zijn expert van hun eigen leven. Hun ervaringsdeskundigheid geeft een uniek inzicht. Door participatietrajecten met, door en voor jongeren te doen benut je het potentieel maximaal: met positieve impact voor jongeren, volwassenen en de maatschappij.
Bronnen: NJR en Onderzoeksrapport MDT 2022
Er is geen perfecte vorm van jongerenparticipatie. De gekozen vorm hangt samen met een aantal overwegingen. Daarom vragen we de MDT-projecten te reflecteren op het leren en experimenteren rondom jongerenparticipatie. Zo kan het opzetten van een intensief participatie-traject goed werken voor het ontwerpen van een groot programma, terwijl voor een evaluatie van een training een korte uitvraag voldoende kan zijn. Daarom is het goed om van tevoren bepaalde overwegingen te maken als projectteam die aandacht vragen voor verschillende elementen van jongerenparticipatie
1. Fase en intensiteit
In welke fases van jouw MDT (ontwerp, uitvoering en evaluatie) betrek je jongeren? En hoe intensief betrek je jongeren per fase?
Het is belangrijk om te bedenken in welke fases van jouw MDT je jongerenparticipatie wilt toepassen. In elke fase kan je andere doelen hebben die je met jongerenparticipatie wilt bereiken. Als je jouw MDT-traject nog aan het ontwerpen bent, heb je een ander doel dan bij fases van uitvoering en evaluatie. Het helpt daarom om per fase te bedenken welk doel je wilt bereiken met jongerenparticipatie. Het doel dat je wilt bereiken heeft namelijk ook vaak invloed op de intensiteit waarin je jongeren laat participeren en over de vormen die hier bij passen.
Hieronder vind je een aantal voorbeelden van jongerenparticipatie in verschillende fases.
Voorbeeld: een project heeft het jongerenpanel ‘bevoegdheid’ gegeven om ongevraagd advies te geven over alles waarover zij input willen geven.
Voorbeeld: een project merkte dat hun jongerenraad vaak een informatieachterstand had, bv. bij het schrijven van een nieuwe subsidieaanvraag voor een continuering van hun MDT-project. Dit belemmerde hoe goed de jongeren konden participeren. Daarop is samen met de jongeren bepaald dat de jongeren vooral participeren op de jongerenreis en wervingsstrategie.
2. Representatie en aantal deelnemers
Hoe zorg je ervoor dat de jongeren
die participeren representatief zijn voor de jongeren waarvan je de stem wilt horen?
Als je participatie organiseert kan je in de meeste gevallen niet alle jongeren uitnodigen die je wilt bereiken. Bijvoorbeeld als je de stem wilt horen van alle jongeren in jouw regio, dan is het praktisch onmogelijk om ze allemaal te raadplegen. Je kan wel een selecte groep uitnodigen waarbij je aandacht hebt voor representativiteit. Dit betekent dat je nadenkt welke verschillende perspectieven er zijn, zodat je met aandacht al deze verschillende perspectieven uitnodigt. Kortom: in hoeverre zijn de deelnemers representatief voor de groep die je wilt betrekken?
Om een representatieve groep samen te stellen, is het vaak nodig om extra aandacht te besteden aan jongeren die lastiger te bereiken zijn. Denk ook altijd na aan hoeveel deelnemers je ruimte wilt bieden om mee te doen. Als je maar een paar jongeren betrekt is het lastiger om representatief te zijn voor een grotere groep. Als je heel veel jongeren betrekt is het lastiger om verdieping te organiseren op de inhoud.
Een groot, landelijk opererend project merkte dat hun panel vooral jongeren uit één van hun locaties bevatte. Daarom hebben zij besloten het panel anders in te richten: elk van de regio’s waarin ze actief zijn kreeg een eigen panel, waarvan elk kwartaal een andere jongere hun regio vertegenwoordigt in het landelijke overleg. Op deze manier zijn jongeren uit alle regio’s vertegenwoordigd.
Een project zet in op korte polls via Whatsapp waarop alle deelnemers direct kunnen reageren. Op deze manier worden niet alleen de kleine groep jongeren uit hun jongerenraad om hun mening gevraagd, maar kunnen besluiten of ideeën voorgelegd worden aan alle deelnemers.
3. Diversiteit en toegankelijkheid
Hoe
zorg je ervoor dat je participatie organiseert die toegankelijk is voor een
aansluit bij een diverse groep aan jongeren?
Voor goede jongerenparticipatie is het belangrijk dat het toegankelijk is voor alle beoogde deelnemers om mee te kunnen doen. Ook is het belangrijk dat je jongeren laat participeren op een manier die bij hun behoefte/leefwereld past en dat je hierbij rekening houdt met de diversiteit aan jongeren die je wilt laten meedoen. Dit maakt je participatie inclusief. Het kan daarbij belangrijk zijn om diverse participatiemogelijkheden te bieden; van laagdrempelig tot meer intensief en van digitaal tot fysiek. Zo kunnen jongeren met verschillende behoeften deelnemen op een manier die bij hun past.
Een project merkte dat sommige jongeren altijd wel wilden participeren, maar had het gevoel andere jongeren niet genoeg te horen. Daarom werken ze nu vaker met pizza-avonden voorafgaand aan vaste trainingen waar begeleiders laagdrempelig ruimte creëren om mee te denken, zonder dat jongeren direct in hoeven te tekenen voor een uitgebreid traject.
Sommige projecten werken met een feedback-box waarin anoniem suggesties voor verbeteringen kunnen worden gedaan.
Een project merkte dat het plenaire groepsmoment niet veilig genoeg voelde voor alle jongeren om zich uit te spreken. Daarom zijn de contactmomenten met de jongerencoach uitgebreid en wordt daarin individueel en op basis van vertrouwen en vertrouwelijkheid het programma geëvalueerd.
4. Doorwerking en inzicht
Als je participatie organiseert, is het belangrijk dat er ook
daadwerkelijk ruimte is voor jongeren om inspraak in, of invloed op iets te
hebben. Als die ruimte er niet is, dan kan je ook beter geen participatie
organiseren. Daarnaast is het belangrijk dat de deelnemers inzicht krijgen in
wat er met hun inzichten en feedback is gebeurd. Openheid over hoe je participatieproces
eruitziet, wie er nog meer invloed hebben op de uitkomsten en het delen van
(tussentijdse) uitkomsten en beslissingen, helpen om jongeren het gevoel te
geven dat hun stem ertoe doet en dat ze serieus worden genomen.
Hoe zorgen we ervoor dat jongeren inzicht hebben in wat er met hun feedback gebeurt?
Een project is op verzoek van hun jongerenpanel gestart met een overzicht van voorgestelde verbeterpunten en wat daarmee gebeurt. Hiermee starten ze elke bijeenkomst en het geeft het panel inzicht en overzicht op wat er wanneer met hun feedback gebeurt. Zo merken de jongeren nu direct dat ideeën zijn opgepakt. Voorheen kwam het vaak voor dat jongeren moesten vragen wat ermee was gebeurd. Nu kan iedereen in het overzicht van ontvangen feedback terugvinden waarom andere punten mogelijk niet zijn opgepakt.
In een training ontwerpt iedere groep een eigen plan voor maatschappelijke activiteiten. Hierover maken ze samen als geheel hun beslissing. Alleen als een groep iets wil doen op een sensitief thema kijkt een begeleider mee, maar de beslissingen liggen bij de jongeren zelf.
Op basis van de afwegingen worden vele verschillende vormen
ingezet. De ene vorm is niet beter dan de andere. Belangrijk is dat de vorm
aansluit bij het doel van de participatie en de gemaakte afwegingen. De
populairste participatievorm binnen MDT is een jongerenpanel, maar ook
ambassadeurs, inzet van peer-coaches, interviews en enquêtes komt veelvuldig
voor.
Hieronder vind je ter inspiratie een lijst van verschillende vormen van jongerenparticipatie die worden ingezet binnen MDT.
In deze vorm kunnen jongeren hun ideeën, meningen en ervaringen delen, maar hebben ze geen directe invloed op beslissingen. Dit kunnen bijvoorbeeld eenmalige activiteiten of sessies zijn die je organiseert en daarbij de input van jongeren raadpleegt.
Voorbeelden:
In deze vorm doen jongeren actief mee bij het vormgeven en/of uitvoeren van activiteiten, projecten of beleid. Je betrekt deze jongeren regelmatiger en via hun betrokkenheid kunnen zij hun ideeën, belangen, oplossingen aandragen.
Voorbeelden:
In deze vorm hebben jongeren een geformaliseerde stem in besluitvormingsprocessen. Hun ideeën en adviezen spelen een belangrijke rol bij het MDT traject en/of MDT project.
Voorbeelden:
In deze vorm hebben jongeren de leiding en nemen zij zelfstandig beslissingen of initiatief.
Voorbeeld:
Heb je na het lezen van deze informatie over jongerenparticipatie nog vragen? Stel ze gerust! Je kan jouw vraag sturen naar Boo van der Vlist via b.vandervlist@doemeemetmdt.nl en/of Saptarshi Chowdhury Barua via saptarshichowdhurybarua@njr.nl.
